100 ára kaupstaðarafmæli

Voru þessir sex kaupstaðir hinir fyrstu kaupstaðir á Íslandi. Hinn 22. apríl 1807 misstu Vestmannaeyjar kaupstaðarréttindi sín og litlu síðar eða 1836 voru allir kaupstaðir aðrir en Reykjavík lagðir niður. Smám saman fengu hinir niðurlögðu kaupstaðir réttindi sín að nýju og fleiri bættust við. 

Hinn 22. nóvember 1918 voru lög frá Alþingi um kaupstaðarréttindi fyrir Vestmannaeyjar staðfest af konungi.  Lögin öðluðust gildi hinn 1. janúar 1919 og er sú dagsetning stofndagur Vestmannaeyjabæjar. Á þeim tíma bjuggu í Vestmannaeyjum ríflega tvö þúsund manns af rösklega 90 þúsund á landinu öllu. Fyrsti fundur bæjarstjórnar Vestmannaeyja fór fram 14. febrúar 1919. 

Vafalaust eru Eyjarnar þekktastar fyrir sitt fjölbreytta menningar- og tónlistalíf, einingu og samstöðu. Á það hefur reynt í stórum áföllum ekki síður en í gleði rómaðra bæjarhátíða. Stærst allra áfalla féll yfir 17. júlí 1627 er sjóræningjar frá Algeirsborg rændu Eyjarnar og fluttu út í ánauð 242 einstaklinga, drápu 36 en um 200 manns tókst að komast undan. Mikill ungbarnadauði á fyrrihluta 19. aldar og gríðarlegir fólksflutningar frá Eyjum  til Vesturheims frá miðri síðustu öld höfðu einnig mikil áhrif á framvindu byggðar.

Saga Vestmannaeyja hefur best og mest verið samofin sögu sjávarútvegs og er gleggst að sjá í þeirri staðreynd að vatnaskil í fjölda íbúa verða þegar vélbátaöldin hófst í Eyjum árið 1906. Næstu árin breyttust Eyjarnar úr verstöð hægfara áraskipa í kaupstað sóknþungrar vélbátaútgerðar. Íbúafjöldinn, sem verið hafði verið 300-500 manns  öldum saman fjórfaldaðist á tímabilinu 1906-1926, úr um 700 í  3000 íbúa. Vestmannaeyjar hafa allt frá upphafi vélbátaaldar verið ein stærsta verstöð landsins. En Ægir krafðist mikilla fórna og á fyrstu áratugum vélbátaaldar fórust sjómenn að heita mátti á hverri vetrarvertíð.

Árið 1920 keyptu Eyjamenn fyrsta björgunar- og varðskip í eigu Íslendinga er bar heitið Þór og ráku skipið þar til Landhelgisgæslan var stofnuð  1926.  Þegar eldgos hófst í Heimaey, aðfaranótt 23. janúar 1973, var íbúafjöldinn kominn í  5.300   manns.  Ein af afleiðingum eldgossins á Heimaey 1973 var veruleg fækkun íbúa,  enda  gjörbreyttar aðstæður til búsetu  og um þriðjungur húseigna í Eyjum fór undir hraun og ösku. Íbúaþróun í Eyjum  hefur verið heldur hagstæð síðustu ár og íbúafjöldinn  um 4.300 manns í árslok  2018. 

Í tilefni „aldarafmælisdagsins“ er efnt til sýningar á verkum Kjarval í Safnahúsinu á nýársdag. Athugið sýningin verður aðeins opin þennan eina dag. Opið verður frá 13-17.